Η ψυχολογική μετάβαση από
την παιδική ηλικία στην ωριμότητα

Κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, το άτομο βρίσκεται σ' ένα περιβάλλον που, γενικά, αναζητά να το βοηθήσει σε σχέση με την ψυχική και σωματική του ωριμότητα.

Οι ενήλικοι και κυρίως ο πατέρας μοιάζουν συχνά στο παιδί ως παντοδύναμοι. Συνήθως, η δύναμη έχει να κάνει με τον πατέρα, που επιβάλλει το όριο, το νόμο, για να προστατεύσει το παιδί, τον πατέρα που παρεμβαίνει στη σχέση μητέρας-παιδιού.

Η παιδική ηλικία είναι η περίοδος των υποσχέσεων. Η ταύτιση με τους γονείς (η επιθυμία, δηλαδή, να τους μοιάσουμε) δίνει στο παιδί τη δυνατότητα να μεγαλώσει και να υποσχεθεί στον εαυτό του, ότι, όταν θα μεγαλώσει, θα έχει αυτά που τώρα δεν μπορεί να έχει ή του απαγορεύονται, όπως είναι η προσωπική ελευθερία, η αυτονομία και η ευχαρίστηση των ερωτικών επιθυμιών.

Στην περίοδο του δημοτικού σχολείου το παιδί είναι απασχολημένο με την εκμάθηση νέων γνώσεων, σχολικών και κοινωνικών, αφού για πρώτη φορά καλείται να δημιουργήσει σχέσεις εκτός οικογένειας.

Με τον ερχομό της εφηβείας και με ό,τι την συνοδεύει, δηλαδή, τη σωματική ωρίμανση και τις ψυχικές αλλαγές, το άτομο βρίσκεται, ξανά, αντιμέτωπο με τις παλιές του επιδιώξεις, της προσχολικής ηλικίας, δηλαδή, τις επιδιώξεις της ελευθερίας, της αυτονομίας και της ευχαρίστησης των σεξουαλικών ορμών.

Λέγοντας σεξουαλική ορμή, εννοούμε:

• πρώτον, τη ζωτική ενέργεια που εκφράζεται σε σωματικό επίπεδο διαμέσου της ευερεθιστότητας των ερωτογόνων ζωνών (κυρίως των γεννητικών οργάνων) και
• δεύτερον, τη ζωτική ενέργεια που εκφράζεται σε ψυχικό επίπεδο μέσω της επιθυμίας να αρέσουμε στον άλλο και να μας αρέσει ο άλλος.

Η παιδική επιθυμία να μοιάσουμε στους γονείς επανέρχεται στην εφηβεία, κάπως διαφορετική. Τώρα, ο/η έφηβος επιθυμεί να μοιάσει με ενήλικες, που κάπου του θυμίζουν τους γονείς του αλλά, συγχρόνως, είναι και αρκετά διαφορετικοί απ' αυτούς.

Οι ταυτίσεις αυτές μπορούν να του επιτρέψουν να απαντήσει στις προσωπικές του επιδιώξεις και του δίνουν τη δυνατότητα να βγει από την απομόνωση στην οποία καταφεύγει για να αισθανθεί ασφάλεια.

Θα λέγαμε πως η εφηβεία μοιάζει με μια γέννηση και με ό,τι τη συνοδεύει: οδύνη, αίσθηση ότι πεθαίνουμε, επιθυμία να βγούμε στον κόσμο και να τα βγάλουμε πέρα, καθώς και ανασφάλεια ή έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό.

Δεν υπάρχει εφηβεία χωρίς προβλήματα. Είναι, ίσως η πιο επώδυνη περίοδος της ζωής. Είναι, όμως και απελευθέρωση όταν καταφέρουμε μέσα από τη σκέψη και την υπεύθυνη δράση να αφήσουμε πίσω την παιδική ηλικία και τους γονείς.

Ας τους επιτρέψουμε να μας έχουν εμπιστοσύνη. Στην πραγματικότητα, οι γονείς και οι νέοι είναι συνυπεύθυνοι, ο καθένας για τον εαυτό του.

Ο καθένας χρειάζεται ν' αλλάξει τη σχέση που είχε με τον εαυτό του και τη σχέση που είχε με τον άλλον.

Όλα θα πάνε καλά, αν οι γονείς και τα παιδιά έχουν εμπιστοσύνη στη ζωή και φροντίσουν να βρουν ένα πεδίο συμφωνίας δημιουργώντας ένα νέο κλίμα στην επικοινωνία.

Συμπερασματικά θα λέγαμε, πως το κυρίως πρόβλημα στην εφηβεία είναι να δώσουμε νόημα στη ζωή.

Για να γίνει αυτό πρέπει να έχει προηγηθεί η απόκτηση της νέας ταυτότητας του εφήβου. Το νόημα που δίνει ο καθένας στη ζωή του είναι διαφορετικό και δε βρίσκεται, μόνο, στην άμεση ευχαρίστηση των ορμών μας, αλλά και στη συμμετοχή στα κοινωνικά δρώμενα και στον πολιτισμό. Εννοούμε το ενδιαφέρον που μπορούμε να έχουμε για τη μελέτη, τη μουσική, το σινεμά, το χορό, το θέατρο, αλλά και τη συζήτηση με τους άλλους για να ανταλλάσσουμε τις ιδέες μας.