Είμαι δύσμορφος ή δυσμορφοφοβικός;

Σ' αυτές τις δύο λέξεις, τη δυσμορφία και τη δυσμορφοφοβία, φαίνεται,
πώς η εσωτερική ψυχική μας κατάσταση συνεργάζεται με την εξωτερική μας εμφάνιση.

Στη δυσμορφία πρόκειται για μια αντικειμενική κατάσταση. Το σώμα, δηλαδή, έχει αλλοιωθεί από κάποιον τραυματισμό ή ασθένεια. Εκείνο που παίζει πρωταρχικό ρόλο είναι, αν το άτομο αισθάνεται ότι το περιβάλλον του το αποδέχεται, όπως είναι και όπως ήταν. Η εικόνα του εαυτού του παραμένει τότε θετική και απαρτιωμένη, παρά το φυσικό ελάττωμα που άφησε ο τραυματισμός ή η ασθένεια. Καλό είναι πριν αποφασιστεί μια εγχείρηση να εξετάσουμε, ψυχικά, το νόημά της.

Στην περίπτωση της δυσμορφοφοβίας, η οποία είναι πολύ συνηθισμένη στην εφηβεία, το άτομο είναι φυσιολογικά σχηματισμένο και ανταποκρίνεται στα κοινωνικά πρότυπα, αλλά πιστεύει ότι έχει σωματικές παραμορφώσεις. Αυτή η περίπτωση είναι συνηθισμένη εξ' αιτίας των αλλαγών στο σώμα, που αναφέραμε, και της γενικότερης διαδικασίας οριστικοποίησης της ταυτότητας (ποιος-α είμαι;).

Η δυσμορφοφοβία είναι ένα φαινόμενο παροδικό και καλοήθες.

Ωστόσο, οι Tomkiewicz και Finder, δηλώνουν, ότι δεν πρόκειται μόνο για διαταραχή της σχέσης με τον εαυτό αλλά και για μια μορφή διαταραχής στις σχέσεις με τον άλλο. Ο φόβος της αποκρουστικότητας συνδέεται στενά με το φόβο της απόρριψης και της περιφρόνησης εκ μέρους των άλλων.

Τα συμπτώματα της δυσμορφοφοβίας μπορεί να είναι:

Έντονο άγχος, δυσκολία ανοχής του εαυτού, δυσκολία επαφής με τον άλλο, απραγματισμός (αδράνεια) έως και τάσεις αυτοκτονίας. Σύμπτωμα μπορεί να είναι, επίσης, η μη επιδίωξη επαγγελματικών και κοινωνικών στόχων, ως καταθλιπτικά σύνδρομα και ψευδοπαρανοϊκά φαινόμενα, του τύπου: «Γελάνε μαζί μου, με κοροϊδεύουν, κινδυνεύω» (Fournet).

Σε κάποιες περιπτώσεις εμφανίζεται αντικοινωνική συμπεριφορά, η οποία μπορεί να φτάσει ως το όριο της εγκληματικότητας (Καγγελάρης).

Εφόσον, λοιπόν, η δυσμορφοφοβία εκφράζει τη δυσκολία της σχέσης με τον άλλον, εκφράζεται και στη σεξουαλικότητα: Δυσκολία στο φλερτ, παραίτηση απ' αυτήν/όν που επιθυμώ κ.ά.

Ωστόσο, όπως είπαμε, αν αυτό συμβαίνει στα πλαίσια της διαταραχής που προκαλούν οι αλλαγές στο σώμα, το φαινόμενο είναι παροδικό. Όταν η δυσμορφοφοβία εκφράζει άλυτες εσωτερικές ψυχικές συγκρούσεις, και το άτομο μεταφέρει την εσωτερική του αγωνία στο σώμα του, το πρόβλημα γίνεται μόνιμο. Τέλος μ' αυτόν τον τρόπο, η δυσμορφοφοβία γίνεται ιδιαίτερα ανθεκτική στις διαβεβαιώσεις των άλλων: «είσαι όμορφος/η, δεν είναι όπως τα λες» κ.ά.